ETİK İLKELER VE YAYIN POLİTİKASI
International Journal Of Tourism And Destination Studies bilimsel etik ilkeleri, Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi, COPE (Committee on Publication Ethics), Elsevier Guidelines for Publication Ethics ve ICMJE-International Committee of Medical Journal Editors) dikkate alınarak editörlere, hakemlere ve yazarlara yönelik olarak hazırlanmış uluslararası standartlarından yararlanılarak oluşturulmuştur. Dergimizin yayım süreçlerinde tarafsız, şeffaf ve bilimsel yayın etiği ilkeleri kapsamında şu hususlara özen gösterilmektedir:
EDİTÖRLERİN SORUMLULUKLARI
International Journal Of Tourism And Destination Studies editörleri dergiye gönderilen makaleleri derginin amaçları, kapsamı, çalışmaların önemi, alanyazına kavramsal, kuramsal ve uygulama temelli katkıları, geçerlik-güvenirlik düzeyleri, yazım-imla ve dil bilgisi kuralları, akademik yazma becerisi kriterleri çerçevesinde değerlendirirler. Yapılan bu inceleme sonucuna göre editörler çalışmaların yayın, ret ve düzeltme (revize) kararlarında yetkilidirler ve sorumludurlar. Editörler bu süreçte kararlarını verirken ilave hakem görüşü isteyebilirler ve diğer yayın kurulu üyelerinden ve bilim kurulundan görüş alabilirler.
Hakem Değerlendirme Süreci
Editörler hakem değerlendirme sürecinin tarafsız, hakkaniyetli, şeffaf ve adil bir şekilde yürütülmesinden sorumludurlar.
Editörler ön yargılı, akademik ve kurumsal geçmişlerinden ve yakınlıklarından dolayı tarafsızlığı ihlal edecek hakemleri tercih etmemelidirler. Hakemlerin alanında yetkin ve uzmanlığa sahip kişilerden oluşmasına özellikle dikkat etmelidirler.
Editörler çalışmaları hakemlere yönlendirirken çalışmanın konusu kapsamında eğitime, birikime ve deneyime sahip araştırmacılardan ve akademisyenlerden yararlanmalıdırlar.
Editörler hakem havuzunu çalışmaları zamanında inceleyecek, bu konuda araştırmacıları ve yazarları mağdur etmeyecek ve değerlendirme kriterleri konusunda titiz davranacak araştırmacılardan ve akademisyenlerden oluşturmalıdırlar.
Editörler çalışmaların değerlendirmesinde bağımsız, yazarların veya araştırmacıların bağlı bulundukları kurum dışından en az iki hakeme çift taraflı kör hakemlik sistemi kullanarak ve gerekli durumlarda ek hakem veya bilim kurulu görüşü alarak süreci yürütmelidirler.
Tarafsızlık
Editörler; yazarların ve araştırmacıların etnik köken, dil, din, cinsiyet, politik görüş, vb. farklılıklarını ve değerlerini göz önünde bulundurmadan ön inceleme, hakem değerlendirme ve yayın sürecini yürütmelidirler.
Gizlilik
Editörler; dergiye gelen çalışmaları, ek bilgileri, belgeleri ve diğer tüm dokümanları yazarların veya araştırmacıların izni olmadıkça kişisel araştırmalarında, menfaatleri doğrultusunda ve dergi çıkarları doğrultusunda kullanamazlar. Ayrıca editörler makale değerlendirme sürecinde yazarların, araştırmacıların ve çalışmaların gizliliğinin korunmasına özen gösterilmelidirler ve kişisel verileri saklama hususunda kanuni gereklere ve etik ilkelere uymalıdırlar.
Çıkar Çatışmaları
Editörler çıkar ilişkilerinin ve yakınlıklarının olduğu yazarların veya araştırmacıların çalışmalarını değerlendirmekten ve ilgili yayın sürecini yönetmekten kaçınmalıdırlar.
Etik Kurul, İnsan ve Hayvan Hakları
Editörler, insan ve hayvan haklarının korunmasına önem göstererek çalışmalarda gerekli hallerde etik kurul onayını dikkate almalıdırlar ve etik kurul onayı olmayan makaleleri reddetmekten sorumludurlar.
Fikri Mülkiyet Haklarının Korunması
Editörler dergiye gelen çalışmalarda ortaya konulan tüm fikirlerin ve sonuçların fikri mülkiyet haklarını koruyarak ortaya çıkabilecek ihlallerde hem derginin hem de yazarların haklarını savunmakla yükümlüdürler. Ayrıca editörler dergiye gelen tüm çalışmalarda yer alan içeriklerin, bilgilerin ve belgelerin diğer çalışmaların da fikri mülkiyet haklarını ihlal etmemesine gereken hassasiyeti göstermelidirler.
HAKEMLERİN SORUMLULUKLARI
Editöryal Kararlara Katkı
Hakemlerin çalışmaları sağlıklı ve sorumlu şekilde değerlendirmesi editörlerin yayın kararlarını doğru almasına ve sürecin aksamaması adına önemlidir. Hakemler görevlendirildikleri çalışmaları kendilerine tanımlanan sürelerde değerlendirmelidirler. Ayrıca yazarlardan talep ettikleri revize talepleri ile ilgili dönüşleri de kendilerine tanımlanan süre zarfında yanıtlamalıdırlar. Hakemlerin kendilerine gelen çalışma değerlendirme taleplerini uzmanlık alanları, yetkinlikleri ve mesleki birikimleri çerçevesinde ele almaları ve eğer gelen değerlendirme talepleri sahip oldukları birikime ve uzmanlığa uygun değilse çalışmaları değerlendirmeden editörlere iade etmeleri gerekmektedir. Hakemler, değerlendirdikleri çalışmaların raporlarını yazarken yazarlara akademik, bilimsel, etik ilkelere uygun, yapıcı, yol gösterici ve önerileri ile öğretici ve kibar bir üslup kullanmaya özen göstermelidirler. Yazarlara, araştırmacılara veya çalışmalara yönelik aşağılayıcı, alay edici, kırıcı, küçük düşürücü ve düşmanca yorumlar yazmaktan ve tenkitten uzak durmalıdırlar.
Gizlilik
Hakemler değerlendirilmek üzere kendilerine gönderilen çalışmaları editör kurulunun izni olmadıkça yazarlar, araştırmacılar ve diğer üçüncü kişiler ile paylaşmamalıdırlar ve süreçte bu ilgililerle doğrudan veya dolaylı iletişime geçmemelidirler. Ayrıca hakemler değerlendirdikleri çalışmalarda yer alan içerikleri, belgeleri, sonuçları ve diğer dokümanları kendi çalışmalarında kesinlikle yer vermemelidirler ve değerlendirme sürecinde elde ettikleri ve eriştikleri verileri kişisel çıkara ve avantaja dönüştürmemelidirler.
Nesnellik
Hakemler çalışmaları tarafsız, şeffaf ve adil bir şekilde değerlendirmelidirler ve değerlendirme sürecinde sadece çalışmaların içeriğine odaklanmalıdırlar. Süreç içerisinde yazarların, araştırmacıların veya çalışmaların milliyet, cinsiyet, dil, din, etnik köken, uygulama alanı ve herhangi bir ticari kaygının değerlendirmelerini etki etmesine izin vermemelidirler ve ön yargılı olmamalıdırlar.
Etik Sorunlara Yönelik Duyarlılık
Hakemler değerlendirmek üzere görevlendirildikleri çalışmaları bilimsel etik ve akademik titizlikle incelemelidirler. Ayrıca değerlendirme sürecinde çalışmaların alanyazındaki diğer çalışmalardan ayrıştıkları yönleri analiz etmelidirler. Süreç içerisinde alanyazınla ile ilgili çalışma arasında tespit ettikleri benzerlik başta olmak üzere diğer tüm etik dışı durumları dergi editör kuruluna ve yönetimine iletmelidirler.
YAZARLARIN SORUMLULUKLARI
Raporlama Standartları
Yazarlar dergimize gönderdikleri çalışmaların başka yerlerde yayınlanmamış olmasına dikkat etmelidirler.
Yazarlar çalışmalarında yararlandıkları kaynakları veya başka çalışmalardan aldıkları görselleri, bilgileri ve verileri kaynağa doğru ve eksiksiz bir atıfta bulunarak kullanmaları ve ilgili kaynakları çalışmalarının kaynakçalarında dergi yazım kuralları çerçevesinde göstermeleri gerekmektedir.
Yazarların dergimize gönderdikleri çalışmalarının hazırlık ve yayın süreçlerinde katkısı olmayan kurum, kuruluş, yazar ve araştırmacı isimlerine yer vermekten kaçınmaları gerekmektedir.
Yazarların çalışmalarında sundukları belgelerin, verilerin, sonuçların ve beyanlarının objektif, şeffaf, gerçekçi ve bilimsel olması gerekmektedir.
Veri Erişimi ve Arşivleme
Yazarların istenildiği veya gerek görüldüğü durumlarda çalışmalarında sundukları verilerini, görsellerini ve veri toplama süreçlerini açık veri erişimi kapsamında editörler, hakemler veya kamusal erişime sunmaları gerekmektedir. Ayrıca yazarların çalışmalarının yayın tarihinden itibaren en az bir yıl süresince çalışmaları kapsamında veri ve delil unsuru oluşturan öğeleri arşivlemesi zorunludur.
Özgünlük
Yazarların çalışmalarında evrensel özgünlük bakış açısına ve ölçütlerine uymaları ve intihal (benzerlik) türlerinin tümünden sakınmaları son derece önemlidir. Yazarların dergimize gönderecekleri çalışmalarına ilişkin kendileri tarafından “iThenticate” veya “Turnitin” intihal-benzerlik tespit ve ölçüm istatistiki programlarından-yazılımlarından rapor almaları ve ilgili raporda kaynakça hariç %20 oranını geçmemeleri yayın süreci için ön koşullardan birini oluşturmaktadır.
Çoklu veya Eşzamanlı Yayın
Yazarların dergimize gönderdikleri çalışmaları aynı anda birden fazla yayın mecrasına göndermemeleri, daha önceden başka bir dergide yayınlanmış çalışmalarını dergimize yönlendirmemeleri ve çalışmaları dergimize ulaşan yazarların başka bir yerde çalışmalarını değerlendirmek üzere geri çekmek istemeleri durumunda hakem süreci başlamadan editör kuruluna bilgi vermeleri ve tüm yazarların veya araştırmacıların onayını içeren yazılı taleplerini dergi editör kuruluna iletmeleri gerekmektedir.
Makale Yazarlığı
Yazarların isimleri çalışmaya yaptıkları katkı düzeyine göre sıralanmalıdır. Çalışmaya katkı sağlayan tüm yazarlar veya araştırmacılar mutlaka yazar listesine eklenmelidir. Ayrıca tezden üretilmiş çalışmalarda danışman feragat belgesi olmadan sadece yazar veya araştırmacı ismiyle (tek yazarlı) çalışmalar değerlendirme ve yayın sürecine alınmayacaklardır. Dergimize gelen çalışmalarda ismi geçen tüm yazarlar ilgili çalışmalarının yasal, hukuki, bilimsel ve etik sorumluluğunu ve yaptırımlarını kabullenmektedirler.
Destek Beyanı
Yazarlar çalışmanın hazırlık sürecinde ve araştırmanın yürütülmesine veya çalışmanın yazılmasına katkı sağlayan tüm destek kaynaklarını açıkça belirtmelidirler ve bu kişilerin, kurumların veya kuruluşların çalışma tasarımına katkısını belirtmelidirler.
Temel Hataların Bildirilmesi
Yazarlar çalışmalarında bir hata veya eksiklik tespit ettikleri zaman beş (5) gün içerisinde dergi editörleri ile iletişime geçmelidirler. Editörler çalışmaların geri çekilme taleplerinde hakem sürecinin başlayıp başlamamasını öncelikli dikkate almaktadırlar ve bu süreçte yazarlar editör ile iş birliğine gitme sorumluğuna sahip olmalıdırlar. Ayrıca geri çekme taleplerinde çalışmada ismi geçen ve katkı sağlayan tarafların tümünün, tezden üretilen çalışmalarda ise danışmanların onayının olduğu yazılı onay belgesini dergi editör kuruluna sunmaları gerekmektedir.
Yazar Değişikliği
Yazarların çalışmalarında yer alan yazar isimlerinde değişiklik talebi dergi editörlerine gerekçeli ve yazılı olarak bildirilmedikçe kabul edilmemektedir.
Yukarıda beyan edilen editör, hakem ve yazar sorumluluklarının yanı sıra şu hususlar da etik ilkeler ve dergimizin yayın süreci adına önem arz etmektedir.
YÖK ilgili karar toplantısı ve ÜAK doçentlik kriterleri kapsamında 2020 ve sonraki yıllarda yapılan çalışmalar için etik kurul kararı gerekmektedir. Etik kurul izni gerektiren çalışmalar şu şekildedir:
Kişisel verilerin korunması kanunu gereğince retrospektif çalışmalar,
İnsan ve hayvanların (materyal/veriler dahil) deneysel ya da diğer bilimsel amaçlarla kullanılması,
İnsanlar üzerinde yapılan klinik araştırmalar,
Anket, mülakat, odak grup çalışması, gözlem, deney ve görüşme teknikleri kullanılarak katılımcılardan veri toplanmasını gerektiren nitel ya da nicel yaklaşımlarla yürütülen her türlü araştırmalar ve
Hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalar.
Ancak;
2020 yılı öncesi araştırma verileri kullanılmış ve yüksek lisans/doktora çalışmalarından üretilmiş (çalışmada dipnot şeklinde belirtilmelidir) çalışmalar için geriye dönük etik kurul izni gerekmemektedir.
Çalışmalarda kullanılan başkalarına ait ölçek, anket ve fotoğrafların kullanımı için sahiplerinden izin alınması gerekmektedir.
Çalışmalarda kullanılan fikir ve sanat eserleri için telif hakları düzenlemelerine uyulduğu beyan edilmelidir.
Olgu sunumlarında “Aydınlatılmış Onam Formu” beyan edilmelidir.
Dergimizde yayımlanacak çalışmalarda etik kurul izni ve/veya yasal/özel izin alınmasının gerekip gerekmediği çalışmada açıkça belirtilmelidir. Eğer bu izinlerin alınması gerekli ise iznin hangi kurumdan, hangi tarihte ve hangi karar veya sayı numarası ile alındığı açıkça sunulmalıdır. Bu bilgiler kaynakçadan hemen önce aşağıdaki bilgiler ile birlikte belirtilmelidir.
Destek Bilgisi: Çalışmanın hazırlanma sürecinde herhangi bir kişi, kurum veya kuruluştan ayni veya nakdi bir yardım/destek alınmışsa açık ve detaylı bir şekilde belirtilmelidir.
Çıkar Çatışması: Yazarların ilgili çalışmadan herhangi bir çıkar çatışması ya da kazancı varsa belirtilmelidir.
Yazar Katkı Oranı: Çalışma yazar listesinde yer alan yazarların veya araştırmacıların çalışmaya katkı düzeyleri % şeklinde verilmelidir.
Etik Onayı: Çalışmanın tüm hazırlanma süreçlerinde etik kurallara riayet edildiğini yazar(lar) veya araştırmacı(lar) beyan etmelidirler. Aksi bir durumun tespiti halinde International Journal Of Tourism And Destination Studies hiçbir sorumluluğu üstlenmemektedir ve sürece ilişkin hukuki sorumluluklar ve yaptırımlar çalışmanın yazarlarına aittir.
Etik Kurul Onayı: Etik kurul kararı gerektiren çalışmalarda iznin hangi kurumdan, hangi tarihte ve hangi karar veya sayı numarası ile alındığı açıkça belirtilmelidir. Etik kurul kararı gerektirmeyen çalışmalarda ise neden etik kurul kararı gerekmediği açıkça çalışma içerisinde sunulmalıdır. Etik kurul kararı hakkında bilgi aynı zamanda çalışmanın başlığına dipnot verilerek de gösterilmelidir ve araştırma verilerinin hangi tarihler arasında toplandığı yöntem kısmında sunulmalıdır.
Bilgilendirilmiş Onam Formu: İlgili belgenin gerekli olduğu çalışmalardan istenmektedir.